سنگ الماس طبیعی یکی از شگفتانگیزترین سنگهای قیمتی در جهان است که تقریباً در تمام رنگهای رنگینکمان در طبیعت یافت میشود. بررسیها نشان میدهد که هیچ دو الماسی دقیقاً همرنگ یکدیگر نیستند؛ این پدیده، هدیهای بینظیر از دل زمین است که با ترکیبات گوناگون، طیفی متنوع و خیرهکننده از رنگها را خلق میکند. عنصر اصلی تشکیلدهنده الماس طبیعی کربن است که در شرایط خاص و طی فرآیندهای پیچیده، به ساختار کریستالی تبدیل میشود. جالب است بدانید که کربن در اشکال مختلفی در طبیعت دیده میشود؛ برای مثال، گرافیت که همانند الماس از کربن ساخته شده، بسیار نرم بوده و بهراحتی میتوان با آن نوشت، در حالی که الماس در نتیجه همین دگرگونی طبیعی، به یکی از سختترین و باارزشترین سنگهای قیمتی دنیا تبدیل میشود. با پیشرفت فناوری، روشهای گوناگونی برای تغییر رنگ، افزایش شفافیت و بهبود دوام الماس بهکار گرفته شده است؛ با این حال، بسیاری از الماسها بهطور طبیعی نیز در رنگهای متفاوت و چشمنواز دیده میشوند. در ادامه این مقاله از آموزشگاه فتاحی، همراه ما باشید تا با مهمترین ویژگیها و خواص الماس طبیعی بیشتر آشنا شوید.
بسیاری از قطعات الماس در اثر جابهجایی و رانش لایههای زمین به سطح میرسند و سپس در ساخت جواهرات مورد استفاده قرار میگیرند. جالب است بدانید که در بررسیهای علمی، گاهی آثار پوسته اقیانوسی نیز در ترکیب آنها شناسایی شده است. بنابراین، شکل طبیعی الماس در بستر زمین، تفاوت زیادی با نمونههای تراشخورده و درخشان موجود در ویترین فروشگاههای طلا و جواهر دارد. در برخی موارد، برخورد سیارکها با زمین باعث ایجاد حرارت و فشار بسیار بالا میشود که همین شرایط برای تشکیل الماس کافی است. چنین پدیدهای بهویژه در کشورهایی مانند روسیه و بهطور خاص در منطقه سیبری بیشتر مشاهده شده است. عکسهای ثبتشده از الماس طبیعی در ایران و سایر نقاط جهان نیز نشان میدهند که این سنگ گرانبها پیش از فرآیند تراش و صیقل، ظاهر چندان چشمگیری ندارد و زیبایی خیرهکننده آن نتیجه فرآوری و پرداخت نهایی است.
رنگ سنگ الماس طبیعی
رنگ سنگ الماس طبیعی
رنگ یکی از مهمترین ویژگیهایی است که بر زیبایی و در نهایت ارزش الماس تأثیر مستقیم دارد. مؤسسه گوهرشناسی آمریکا (GIA) برای ارزیابی رنگ الماسهای طبیعی، آنها را در مقیاسی از حرف D تا Z طبقهبندی کرده است. در این طبقهبندی، الماسهای گروه D تا F خالصترین و بیرنگترین نمونهها هستند.
الماسهای قرارگرفته در رده G تا J نیز تقریباً بیرنگاند و تنها کارشناسان حرفهای قادر به تشخیص تهرنگ آنها هستند. در ردههای K تا M، رنگ بسیار ملایم و تشخیص آن برای افراد عادی دشوار خواهد بود. اما در گروه N تا R، الماسها دارای تهرنگی قابل مشاهده با چشم غیرمسلح هستند و رنگ بسیار کمرنگی دارند. در نهایت، الماسهای S تا Z به رنگ زرد یا قهوهای بسیار روشن دیده میشوند.
در این میان، الماسهای گروه D که ظاهری شفاف و یخی دارند، ارزش و قیمت بسیار بالایی دارند و تنها درصد کمی از مردم توان خرید آنها را دارند. الماسهای رده F نیز در بالاترین سطح خلوص رنگی قرار میگیرند و پس از آن، نمونههایی با تهرنگ زرد دیده میشود.
البته در فرآیند شکلگیری الماس، عواملی مانند ورود اتمهای غیرکربنی به ساختار آن یا تغییر در فشار زمین میتواند باعث ایجاد رنگهای خاص شود. نتیجه این تغییرات، پیدایش الماسهایی با رنگهای متنوع و چشمنواز است که در اصطلاح به آنها “الماسهای فانتزی” (Fancy Colored Diamonds) گفته میشود.
سنگ الماس
الماس زرد
در مقایسه با سایر رنگهای سنگ الماس طبیعی، این نوع رنگ در طبیعت فراوانتر دیده میشود و حتی در تصاویر الماسهای طبیعی نیز قابل تشخیص است. تنها عنصر غیرکربنی موجود در ساختار آن نیتروژن است. در سیستم درجهبندی، الماسهای کلاس Z دارای مقدار قابلتوجهی نیتروژن هستند که همین موضوع باعث ایجاد رنگ زرد در آنها میشود. این دسته از الماسها طیفی از رنگ زرد تا قهوهای را شامل میشوند و از نظر قیمتی، نسبت به الماسهای فانتزی با رنگهای نادرتر مانند آبی و صورتی، ارزش کمتری دارند.
الماس صورتی
این رنگ از سنگ الماس طبیعی، یکی از کمیابترین و در نتیجه محبوبترین انواع الماس به شمار میرود و فرآیند شکلگیری آن کاملاً متفاوت از الماسهای زردرنگ است. در حالی که حضور عنصر نیتروژن دلیل اصلی ایجاد رنگ زرد در الماسهاست، در شکلگیری الماس صورتی پدیدهای به نام «تغییر شکل پلاستیکی» یا plastic deformation نقش دارد. این پدیده در اثر اعمال فشار زیاد بر ساختار بلوری الماس رخ میدهد و موجب میشود نور قرمز از درون بلور ساطع شود.
هرچه میزان این فشار بیشتر باشد، رنگ صورتی الماس نیز شدت بیشتری پیدا میکند. اگرچه این رنگ خاص و کمیاب باعث ارزشمندی و زیبایی منحصربهفرد الماس صورتی میشود، اما از سوی دیگر، وجود همین رنگ تا حدی از شفافیت آن میکاهد و معمولاً چنین نمونههایی به بالاترین درجات ردهبندی دست نمییابند.
الماس سبز
فرآیند شکلگیری این نوع الماس در مقایسه با سایر رنگها جذابیت بیشتری دارد. رنگ سبز در این الماسها حاصل تجزیه طبیعی مواد رادیواکتیو است که با برخورد به الکترونهای اتمهای کربن در ساختار الماس، باعث ایجاد این رنگ میشوند. نکته جالب آنکه الماس سبز تنها نوعی از الماس است که پس از تشکیل و با نزدیک شدن به سطح زمین، دچار تغییر رنگ میشود.
الماس آبی
این نوع سنگ الماس طبیعی آبی نیز در زمره نادرترین گونههای الماس قرار دارد. وجود عنصر «بور» درون ساختار بلوری آن موجب جذب نور زرد و در نتیجه بازتاب نور آبی میشود. میزان غلظت اتمهای بور تعیینکننده شدت و تنوع طیفهای آبی در این الماسهاست. از ویژگیهای قابلتوجه سنگ الماس طبیعی آبی این است که در اعماقی حدود چهار برابر عمیقتر از سایر انواع الماس شکل میگیرد و سپس بر اثر حرکت صفحات تکتونیکی زمین به سطح میرسد.
الماس سیاه
شاید تصور شود که سنگ الماس طبیعی سیاه به دلیل وجود مواد تیرهرنگ یا آلودگی درون بلور الماس طبیعی شکل میگیرد، اما در واقع این نوع الماس در اثر ورود مقادیر کمی از آهن و گرافیت به ساختار آن بهوجود میآید.
این الماس سطحی مات دارد و شفاف نیست. به دلیل شکنندگی بالا و مقاومت کم در برابر تراش، معمولاً در کاربردهای صنعتی و غیرتزئینی مورد استفاده قرار میگیرد. اگر به نمونههای طبیعی الماس سیاه دقت کنید، حفرههای بسیار ریزی را مشاهده خواهید کرد که در جریان فرآیند تشکیل آن ایجاد شدهاند.
آموزشگاه طلاسازی
معیارهای ردهبندی الماس طبیعی
بر پایه طبقهبندی مؤسسه گوهرشناسی GIA، ارزیابی سنگ الماس طبیعی بر اساس چهار معیار اصلی انجام میشود که همگی با حرف «C» آغاز میشوند. این معیارها عبارتاند از:
Cut: نوع تراش و برش الماس
Clarity: میزان شفافیت و وضوح بلور الماس
Color: رنگ یا طیف رنگی الماس
Carat weight: وزن الماس که بر حسب قیراط سنجیده میشود
شفافیت الماس
شفافیت یکی از مهمترین شاخصههای ارزشگذاری الماس به شمار میرود. مؤسسه گوهرشناسی GIA الماسها را در یک طیف از «Flawless» (کاملاً بیعیب و بدون نقص) تا «Included» (دارای ناخالصی قابلمشاهده) دستهبندی میکند. این ردهبندی نقش تعیینکنندهای در تشخیص گرانترین و ارزانترین انواع الماس دارد.
گوهر شناسی
وزن الماس
وزن، آخرین و در عین حال یکی از معیارهای مهم در ارزیابی ارزش الماس به حساب میآید. اگرچه وزن نقش قابلتوجهی در تعیین ارزش دارد، اما سه عامل دیگر یعنی رنگ، شفافیت و نوع برش نیز اهمیت زیادی دارند. بزرگترین سنگ الماس طبیعی کشفشده تا امروز، الماسی با نام «Cullinan Diamond» است که وزنی حدود ۳,۱۰۶ قیراط دارد.
کلام آخر
در این مقاله از آموزشگاه فتاحی به معرفی و بررسی سنگ الماس طبیعی پرداختیم و روند شکلگیری این گوهر گرانبها را مورد مطالعه قرار دادیم. الماس، هدیهای ارزشمند و چشمنواز از دل زمین است که از کربن خالص تشکیل شده و حضور برخی عناصر دیگر در کنار آن باعث ایجاد رنگهای گوناگون در این سنگ میشود.
الماس در طیف گستردهای از رنگهای رنگینکمان یافت میشود و برای تعیین ارزش آن، مؤسسه گوهرشناسی GIA چهار معیار اصلی را معرفی کرده است. اگر علاقهمند به یادگیری هنرگوهرتراشی هستید، پیشنهاد میکنیم از دورههای تخصصی آموزش طلا و جواهرسازی آموزشگاه فتاحی بازدید کنید.
سنگ الماس طبیعی یکی از شگفتانگیزترین سنگهای قیمتی در جهان است که تقریباً در تمام رنگهای رنگینکمان در طبیعت یافت میشود. بررسیها نشان میدهد که هیچ دو الماسی دقیقاً همرنگ یکدیگر نیستند؛ این پدیده، هدیهای بینظیر از دل زمین است که با ترکیبات گوناگون، طیفی متنوع و خیرهکننده از رنگها را خلق میکند. عنصر اصلی تشکیلدهنده الماس طبیعی کربن است که در شرایط خاص و طی فرآیندهای پیچیده، به ساختار کریستالی تبدیل میشود. جالب است بدانید که کربن در اشکال مختلفی در طبیعت دیده میشود؛ برای مثال، گرافیت که همانند الماس از کربن ساخته شده، بسیار نرم بوده و بهراحتی میتوان با آن نوشت، در حالی که الماس در نتیجه همین دگرگونی طبیعی، به یکی از سختترین و باارزشترین سنگهای قیمتی دنیا تبدیل میشود. با پیشرفت فناوری، روشهای گوناگونی برای تغییر رنگ، افزایش شفافیت و بهبود دوام الماس بهکار گرفته شده است؛ با این حال، بسیاری از الماسها بهطور طبیعی نیز در رنگهای متفاوت و چشمنواز دیده میشوند. در ادامه این مقاله از آموزشگاه فتاحی، همراه ما باشید تا با مهمترین ویژگیها و خواص الماس طبیعی بیشتر آشنا شوید.
بسیاری از قطعات الماس در اثر جابهجایی و رانش لایههای زمین به سطح میرسند و سپس در ساخت جواهرات مورد استفاده قرار میگیرند. جالب است بدانید که در بررسیهای علمی، گاهی آثار پوسته اقیانوسی نیز در ترکیب آنها شناسایی شده است. بنابراین، شکل طبیعی الماس در بستر زمین، تفاوت زیادی با نمونههای تراشخورده و درخشان موجود در ویترین فروشگاههای طلا و جواهر دارد. در برخی موارد، برخورد سیارکها با زمین باعث ایجاد حرارت و فشار بسیار بالا میشود که همین شرایط برای تشکیل الماس کافی است. چنین پدیدهای بهویژه در کشورهایی مانند روسیه و بهطور خاص در منطقه سیبری بیشتر مشاهده شده است. عکسهای ثبتشده از الماس طبیعی در ایران و سایر نقاط جهان نیز نشان میدهند که این سنگ گرانبها پیش از فرآیند تراش و صیقل، ظاهر چندان چشمگیری ندارد و زیبایی خیرهکننده آن نتیجه فرآوری و پرداخت نهایی است.
رنگ سنگ الماس طبیعی
رنگ سنگ الماس طبیعی
رنگ یکی از مهمترین ویژگیهایی است که بر زیبایی و در نهایت ارزش الماس تأثیر مستقیم دارد. مؤسسه گوهرشناسی آمریکا (GIA) برای ارزیابی رنگ الماسهای طبیعی، آنها را در مقیاسی از حرف D تا Z طبقهبندی کرده است. در این طبقهبندی، الماسهای گروه D تا F خالصترین و بیرنگترین نمونهها هستند.
الماسهای قرارگرفته در رده G تا J نیز تقریباً بیرنگاند و تنها کارشناسان حرفهای قادر به تشخیص تهرنگ آنها هستند. در ردههای K تا M، رنگ بسیار ملایم و تشخیص آن برای افراد عادی دشوار خواهد بود. اما در گروه N تا R، الماسها دارای تهرنگی قابل مشاهده با چشم غیرمسلح هستند و رنگ بسیار کمرنگی دارند. در نهایت، الماسهای S تا Z به رنگ زرد یا قهوهای بسیار روشن دیده میشوند.
در این میان، الماسهای گروه D که ظاهری شفاف و یخی دارند، ارزش و قیمت بسیار بالایی دارند و تنها درصد کمی از مردم توان خرید آنها را دارند. الماسهای رده F نیز در بالاترین سطح خلوص رنگی قرار میگیرند و پس از آن، نمونههایی با تهرنگ زرد دیده میشود.
البته در فرآیند شکلگیری الماس، عواملی مانند ورود اتمهای غیرکربنی به ساختار آن یا تغییر در فشار زمین میتواند باعث ایجاد رنگهای خاص شود. نتیجه این تغییرات، پیدایش الماسهایی با رنگهای متنوع و چشمنواز است که در اصطلاح به آنها “الماسهای فانتزی” (Fancy Colored Diamonds) گفته میشود.
سنگ الماس
الماس زرد
در مقایسه با سایر رنگهای سنگ الماس طبیعی، این نوع رنگ در طبیعت فراوانتر دیده میشود و حتی در تصاویر الماسهای طبیعی نیز قابل تشخیص است. تنها عنصر غیرکربنی موجود در ساختار آن نیتروژن است. در سیستم درجهبندی، الماسهای کلاس Z دارای مقدار قابلتوجهی نیتروژن هستند که همین موضوع باعث ایجاد رنگ زرد در آنها میشود. این دسته از الماسها طیفی از رنگ زرد تا قهوهای را شامل میشوند و از نظر قیمتی، نسبت به الماسهای فانتزی با رنگهای نادرتر مانند آبی و صورتی، ارزش کمتری دارند.
الماس صورتی
این رنگ از سنگ الماس طبیعی، یکی از کمیابترین و در نتیجه محبوبترین انواع الماس به شمار میرود و فرآیند شکلگیری آن کاملاً متفاوت از الماسهای زردرنگ است. در حالی که حضور عنصر نیتروژن دلیل اصلی ایجاد رنگ زرد در الماسهاست، در شکلگیری الماس صورتی پدیدهای به نام «تغییر شکل پلاستیکی» یا plastic deformation نقش دارد. این پدیده در اثر اعمال فشار زیاد بر ساختار بلوری الماس رخ میدهد و موجب میشود نور قرمز از درون بلور ساطع شود.
هرچه میزان این فشار بیشتر باشد، رنگ صورتی الماس نیز شدت بیشتری پیدا میکند. اگرچه این رنگ خاص و کمیاب باعث ارزشمندی و زیبایی منحصربهفرد الماس صورتی میشود، اما از سوی دیگر، وجود همین رنگ تا حدی از شفافیت آن میکاهد و معمولاً چنین نمونههایی به بالاترین درجات ردهبندی دست نمییابند.
الماس سبز
فرآیند شکلگیری این نوع الماس در مقایسه با سایر رنگها جذابیت بیشتری دارد. رنگ سبز در این الماسها حاصل تجزیه طبیعی مواد رادیواکتیو است که با برخورد به الکترونهای اتمهای کربن در ساختار الماس، باعث ایجاد این رنگ میشوند. نکته جالب آنکه الماس سبز تنها نوعی از الماس است که پس از تشکیل و با نزدیک شدن به سطح زمین، دچار تغییر رنگ میشود.
الماس آبی
این نوع سنگ الماس طبیعی آبی نیز در زمره نادرترین گونههای الماس قرار دارد. وجود عنصر «بور» درون ساختار بلوری آن موجب جذب نور زرد و در نتیجه بازتاب نور آبی میشود. میزان غلظت اتمهای بور تعیینکننده شدت و تنوع طیفهای آبی در این الماسهاست. از ویژگیهای قابلتوجه سنگ الماس طبیعی آبی این است که در اعماقی حدود چهار برابر عمیقتر از سایر انواع الماس شکل میگیرد و سپس بر اثر حرکت صفحات تکتونیکی زمین به سطح میرسد.
الماس سیاه
شاید تصور شود که سنگ الماس طبیعی سیاه به دلیل وجود مواد تیرهرنگ یا آلودگی درون بلور الماس طبیعی شکل میگیرد، اما در واقع این نوع الماس در اثر ورود مقادیر کمی از آهن و گرافیت به ساختار آن بهوجود میآید.
این الماس سطحی مات دارد و شفاف نیست. به دلیل شکنندگی بالا و مقاومت کم در برابر تراش، معمولاً در کاربردهای صنعتی و غیرتزئینی مورد استفاده قرار میگیرد. اگر به نمونههای طبیعی الماس سیاه دقت کنید، حفرههای بسیار ریزی را مشاهده خواهید کرد که در جریان فرآیند تشکیل آن ایجاد شدهاند.
آموزشگاه طلاسازی
معیارهای ردهبندی الماس طبیعی
بر پایه طبقهبندی مؤسسه گوهرشناسی GIA، ارزیابی سنگ الماس طبیعی بر اساس چهار معیار اصلی انجام میشود که همگی با حرف «C» آغاز میشوند. این معیارها عبارتاند از:
Cut: نوع تراش و برش الماس
Clarity: میزان شفافیت و وضوح بلور الماس
Color: رنگ یا طیف رنگی الماس
Carat weight: وزن الماس که بر حسب قیراط سنجیده میشود
شفافیت الماس
شفافیت یکی از مهمترین شاخصههای ارزشگذاری الماس به شمار میرود. مؤسسه گوهرشناسی GIA الماسها را در یک طیف از «Flawless» (کاملاً بیعیب و بدون نقص) تا «Included» (دارای ناخالصی قابلمشاهده) دستهبندی میکند. این ردهبندی نقش تعیینکنندهای در تشخیص گرانترین و ارزانترین انواع الماس دارد.
گوهر شناسی
وزن الماس
وزن، آخرین و در عین حال یکی از معیارهای مهم در ارزیابی ارزش الماس به حساب میآید. اگرچه وزن نقش قابلتوجهی در تعیین ارزش دارد، اما سه عامل دیگر یعنی رنگ، شفافیت و نوع برش نیز اهمیت زیادی دارند. بزرگترین سنگ الماس طبیعی کشفشده تا امروز، الماسی با نام «Cullinan Diamond» است که وزنی حدود ۳,۱۰۶ قیراط دارد.
کلام آخر
در این مقاله از آموزشگاه فتاحی به معرفی و بررسی سنگ الماس طبیعی پرداختیم و روند شکلگیری این گوهر گرانبها را مورد مطالعه قرار دادیم. الماس، هدیهای ارزشمند و چشمنواز از دل زمین است که از کربن خالص تشکیل شده و حضور برخی عناصر دیگر در کنار آن باعث ایجاد رنگهای گوناگون در این سنگ میشود.
الماس در طیف گستردهای از رنگهای رنگینکمان یافت میشود و برای تعیین ارزش آن، مؤسسه گوهرشناسی GIA چهار معیار اصلی را معرفی کرده است. اگر علاقهمند به یادگیری هنرگوهرتراشی هستید، پیشنهاد میکنیم از دورههای تخصصی آموزش طلا و جواهرسازی آموزشگاه فتاحی بازدید کنید.
