عیار طلا یکی از مفاهیم اساسی و حیاتی در صنعت طلا و جواهرسازی است که نشاندهنده خلوص طلا میباشد. شناخت درست عیار برای طلاسازان، فروشندگان و حتی مشتریان علاقهمند به خرید طلا اهمیت زیادی دارد. در این مقاله از آموزشگاه طلاسازی فتاحی به بررسی کامل مفهوم عیار طلا، روش محاسبه قیمت و وزن، و همچنین تکنیکهای تعیین عیار طلا در ایران میپردازیم تا اطلاعات دقیق و کاربردی در اختیار شما قرار گیرد.
عیار طلا چیست؟
عیار طلا نشاندهنده میزان خلوص طلا در یک قطعه مشخص است و معمولاً به صورت درصد یا عددی بیان میشود. عیارطلا دو سیستم رایج دارد: بر پایه عدد ۲۴ (سیستم K) و بر پایه عدد ۱۰۰۰. در ایران بیشتر از اعداد ۱۸، ۲۲ و ۲۴ استفاده میشود که به ترتیب نشاندهنده ۷۵٪، ۹۲٫۵٪ و ۱۰۰٪ خلوص طلا هستند. برای تبدیل بین این دو سیستم، میتوان از روابط ریاضی استاندارد استفاده کرد تا خلوص دقیق طلا مشخص شود.
برای تبدیل عیار طلا از مبنای ۲۴ به مبنای ۱۰۰۰ از فرمول زیر استفاده میشود:
عیار در مبنای ۱۰۰۰ = 41.6667 × (عیار در مبنای ۲۴)
بهعنوان مثال:
- عیار 21.6 × 41.6667 ≈ 900 یا عیار 18 × 41.6667 ≈ 750
-
عیار طلا چیست؟
طلای ۲۴ عیار خالصترین نوع طلاست و تقریباً ۹۹.۹٪ خلوص دارد، معادل عیار ۹۹۹.۹ از ۱۰۰۰.
طلای ۱۸ عیار شامل ۱۸ قسمت طلا و ۶ قسمت فلزات دیگر است و خلوص آن ۵۸.۳٪، یعنی عیار ۵۸۳ از ۱۰۰۰ میباشد.
بیشتر مصنوعات طلا دارای علامتهایی مانند 18K، 21K یا 750 هستند که نشاندهنده عیار طلا میباشند:
-
K: مخفف Karat یا همان عیار
-
750: معادل طلای ۱۸ عیار
-
916: معادل طلای ۲۲ عیار
جدول تبدیل سایر عیارهای طلا از مبنای 24 به 1000
| عیار (مبنای 24) | عیار (مبنای 1000) |
|---|---|
| 24 | 999.9 |
| 22 | 916 |
| 21.6 | 900 |
| 21 | 875 |
| 18 | 750 |
| 17 | 708 |
| 14 | 583 |
| 10 | 417 |
عیار طلا چگونه محاسبه میشود؟
در ساخت زیورآلات و مصنوعات طلا، از درصدهای خلوص متفاوت استفاده میشود؛ بنابراین عیار طلا در هر محصول میتواند متفاوت باشد. برای محاسبه عیار طلا، دو روش اصلی وجود دارد:
-
درصد عیار = (مقدار طلای خالص ÷ کل وزن قطعه) × ۱۰۰
-
عدد عیار = (مقدار طلای خالص ÷ کل وزن قطعه) × ۲۴
به عنوان مثال، اگر یک قطعه طلای ۱۲ گرمی داشته باشیم که ۹ گرم آن طلای خالص است:
-
درصد عیار = (۹ ÷ ۱۲) × ۱۰۰ = ۷۵٪
-
عدد عیار = (۹ ÷ ۱۲) × ۲۴ ≈ ۱۸K
این محاسبات به خریداران و طلاسازان کمک میکند تا ارزش واقعی هر قطعه طلا را دقیقتر بسنجند.
جدول رایجترین عیارهای طلا و کاربردهای آنها
در ادامه، جدول پرکاربردترین عیارهای طلا به همراه درصد خلوص و کاربرد هر کدام ارائه شده است:
| عیار (۲۴ قسمتی) | عیار (۱۰۰۰ قسمتی) | میزان خلوص | کاربرد یا ویژگی |
|---|---|---|---|
| ۲۴ | ۹۹۹.۹ | ۹۹.۹۹٪ | طلای خالص (بیشتر برای سرمایهگذاری) |
| ۲۱.۶ | ۹۰۰ | ۹۰٪ | ساخت سکه بهار آزادی در ایران |
| ۱۸ | ۷۵۰ | ۷۵٪ | عیار استاندارد طلای مورد استفاده در ایران |
لازم است بدانید هرچه درصد خلوص یا عیار بالاتر باشد، ارزش آن نیز افزایش مییابد. طلای ۲۴ عیار تقریباً خالص است، اما به دلیل نرمی زیاد برای ساخت زیورآلات مناسب نیست و بیشتر در سرمایهگذاری یا تولید شمش به کار میرود.
نحوه عیار کردن طلا
عیار کردن طلا به فرآیند تعیین میزان خلوص و جدا کردن ناخالصیها از طلا گفته میشود. این کار معمولاً به دو روش انجام میگیرد:
-
روش ذوب و تصفیه: طلا ذوب شده و ناخالصیها از آن جدا میشوند؛ این روش اغلب برای طلاهای عتیقه و مصرفشده کاربرد دارد.
-
روش شیمیایی: طلا در محلولهای شیمیایی مخصوص قرار میگیرد تا ناخالصیها جدا شوند؛ این روش معمولاً برای طلاهای کمعیار و آلیاژهای مختلف بهکار میرود.
چرا طلای خالص برای ساخت زیورآلات استفاده نمیشود؟
طلای ۲۴ عیار بسیار نرم و قابل انعطاف است و مقاومت کمی در برابر فشار و ضربه دارد. به همین دلیل، در ساخت زیورآلات و جواهرات معمولاً از آلیاژهای طلا با عیار پایینتر استفاده میشود تا استحکام و دوام بیشتری ایجاد شود. همچنین، رنگ طلا با توجه به نوع فلزات آلیاژشده میتواند از زرد روشن تا رزگلد متغیر باشد و تنوع ظاهری زیورآلات را افزایش دهد.
فرمول افزایش عیار طلا
برای بالا بردن عیار یک قطعه طلا، لازم است طلای خالص یا شمش با عیار بالاتر به آن اضافه شود. این فرمول به شما کمک میکند تا محاسبه کنید چه مقدار طلای خالص باید به قطعه موجود اضافه کنید تا عیار آن افزایش یابد، مثلاً از ۱۸ عیار به ۲۲ عیار. این روش برای اصلاح و بهبود کیفیت طلا و نزدیک کردن آن به عیار مورد نظر کاربرد دارد.
فرمول: مقدار طلای خالص مورد نیاز = (عیار جدید – 24 )÷((عیار فعلی – عیار جدید) × وزن قطعه فعلی)
توضیح پارامترها:
- مقدار طلای خالص مورد نیاز: میزان طلای خالصی که باید به قطعه اضافه شود (بر حسب گرم).
- عیار فعلی: عیار طلای موجود (مثلاً ۱۸).
- عیار جدید: عیاری که قصد داریم به آن برسیم (مثلاً ۲۲).
- وزن قطعه فعلی: وزن طلای موجود (بر حسب گرم).
مثال: فرض کنید یک قطعه طلای ۱۰ گرمی با عیار ۱۸ داریم و میخواهیم عیار آن را به ۲۲ برسانیم.
با فرمول محاسبه، مقدار طلای خالص لازم برابر است با ۲۰ گرم. پس باید ۲۰ گرم طلای خالص به قطعه اضافه کنیم تا عیار آن به ۲۲ برسد.
نکته مهم: پس از افزودن طلای خالص، وزن کل قطعه تغییر میکند و عیار نهایی باید دوباره بررسی شود.
کاهش عیار طلا (کاهش خلوص)
برای کاهش عیار، مثلاً از ۲۲ عیار به ۱۸ عیار، لازم است مقداری فلز غیرطلا مانند مس یا نقره به قطعه اضافه شود.
فرمول محاسبه مقدار فلز ناخالص مورد نیاز برای رسیدن به عیار دلخواه به این صورت انجام میشود:
مقدار فلز ناخالص مورد نیاز = (عیار جدید)÷((عیار جدید – عیار فعلی) × وزن قطعه فعلی)
توضیح پارامترها:
- عیار فعلی: عیاری که در حال حاضر قطعه طلا دارد (مثلاً ۲۲).
- عیار جدید: عیاری که میخواهیم به آن برسیم (مثلاً ۱۸).
- وزن قطعه فعلی: وزن طلای موجود بر حسب گرم.
- مقدار فلز ناخالص مورد نیاز: میزان فلز غیرطلا که باید به قطعه اضافه شود (بر حسب گرم).
مثال: فرض کنید یک قطعه طلای ۱۰ گرمی با عیار ۲۲ داریم و قصد داریم عیار آن را به ۱۸ کاهش دهیم.
محاسبه مقدار فلز ناخالص:
۲.۲۲ = (۱۸ ÷ ((۱۸ – ۲۲) × ۱۰))
بنابراین حدود ۲.۲۲ گرم فلز ناخالص مانند مس یا نقره باید اضافه شود تا عیار به ۱۸ برسد.
نکته مهم: پس از افزودن فلز ناخالص، وزن کل قطعه افزایش مییابد و لازم است عیار نهایی مجدداً بررسی شود تا دقیقاً به مقدار دلخواه برسد.
محاسبه قیمت طلا
قیمت طلا بر اساس وزن، عیار و نرخ جهانی آن تعیین میشود. در ایران، معمولاً قیمت طلا به گرم محاسبه میشود و برای تعیین قیمت یک قطعه، لازم است هم وزن و هم عیار آن مشخص باشد.
تعاریف مهم در بازار طلا:
- یک اونس طلا: معادل ۳۱.۱۰۳۴۳۱ گرم طلای ۹۹۹.۹
- یک مثقال طلا: ۴.۶۰۸ گرم
- مظنه طلا: قیمت یک مثقال طلا با عیار ۷۰۵ (حدود ۱۷ عیار)
- عیار سکه تمام بهار آزادی: ۹۰۰ از ۱۰۰۰، معادل ۲۱.۶ از ۲۴
فرمول محاسبه قیمت طلا:
برای محاسبه قیمت هر قطعه طلا، از وزن قطعه و عیار آن در فرمول قیمت طلا استفاده میشود تا ارزش دقیق آن مشخص گردد.
مثال محاسبه قیمت طلا
فرض کنید قیمت جهانی طلا هر گرم ۱۰۰ دلار باشد و شما یک گردنبند ۱۰ گرمی با عیار ۱۸ دارید. قیمت آن به دلار به صورت زیر محاسبه میشود:
قیمت=100×10×1824=750 دلار\text{قیمت} = 100 \times 10 \times \frac{18}{24} = 750 \text{ دلار}
برای تبدیل این مبلغ به ریال، کافی است قیمت به دلار را در نرخ روز ارز ضرب کنید تا ارزش نهایی قطعه به ریال به دست آید.
نکات کلیدی در خرید و فروش طلا
- بررسی قیمت جهانی طلا: قیمت جهانی طلا نقش مهمی در تعیین ارزش طلا در ایران دارد. قبل از خرید یا فروش، حتماً نرخ روز جهانی را بررسی کنید.
- توجه به عیار: عیار تأثیر مستقیم بر قیمت دارد. طلاهای با عیار پایینتر معمولاً ارزانتر هستند، بنابراین پیش از خرید حتماً عیار را کنترل کنید.
- محاسبه دستمزد ساخت: علاوه بر قیمت طلای خام، هزینه ساخت و طراحی نیز به قیمت نهایی افزوده میشود و باید در بودجهبندی لحاظ شود.
نتیجهگیری
درک دقیق عیار طلا نقش کلیدی در خرید، فروش و تولید زیورآلات دارد. با اطلاع از خلوص، محاسبه قیمت و روشهای عیار کردن طلا، میتوان ارزش واقعی هر قطعه را سنجید و تصمیمی هوشمندانه گرفت. آموزشگاه طلاسازی فتاحی با ارائه اطلاعات کاربردی، راهنمایی مطمئن برای علاقهمندان فراهم کرده است.